دمنوش نوعی نوشیدنی است که در آن جزیی از گل، برگ، ساقه، ریشه، دانه، پوستِ میوه یا اجزای دیگر گیاهان دارویی که قابل حل در آب است، بصورت خشک یا تازه مورد استفاده قرار می‌گیرد.[۱] بیشتر دم‌نوش‌ها فاقد کافئین هستند.[۲]
به نوشیدنی ساخته شده از گیاهان دارویی و ادویه‌جات دمنوش گفته می‌شود.[۳]
تفاوت دمنوش با چای
چای نوعی نوشیدنی است که از برگ گیاهی به نام کاملیا سیننسیس تهیه می‌شود. مانند چای سیاه یا چای سبز اما دمنوش یا چای گیاهی از برگ، گل، پوست درخت (مانند دارچین)، میوه، ریشه و یا دانهٔ گیاهانی بخصوصی به غیر از کاملیا سیننسیس تهیه می‌شود.[۴]
تفاوت دمنوش با جوشانده
در دمنوش گیاه را کمی کوبیده و در آب جوشیده شده به مدت چند دقیقه در حالی که در ظرف بسته است، روی بخار ملایم قرار می‌دهند و بعد صاف می‌کنند. نوشیدنی حاصل از گل گاوزبان، گل ختمی، به لیمو، سنبل الطیب نوعی دمنوش گیاهی است. در مقابل اگر گیاه را مستقیم با آب سرد یا گرم بجوشانند، جوشانده‌ای بدست می‌آید که خاصیت و اثر آن قوی تر از دمنوش است، چرا که حین جوشاندن مواد بیشتری از گیاه خارج می‌شود. بسیاری از گیاهان باید به صورت دم کرده استفاده شود و اگر بر اثر ناآگاهی یا غفلت جوشانده شود، خاصیت آن تغییر می‌کند و گاهی موادی از گیاه آزاد می‌شود که دارای عوارض ناگواری خواهد بود.[۵]
تفاوت دمنوش با عرقیات گیاهی
عرقیات گیاهی، از تقطیر اسانس ریشه، پوست یا گلبرگ گیاهان طبی در آب حاصل می‌شود، نظیر گلاب و عرق نعناع.[۶]
اجزای گیاهی مورد استفاده
از اجزای مختلف گیاه در تهیه چای استفاده می‌شود: برای نمونه:
برگ: ریواس، گل شاه پسند، نعناع
گل: اسطوخودوس، گل رز، گل بابونه
دانه: رازیانه و هل
پوست: دارچین و درخت بید
ریشه: کاسنی، زنجبیل و زردچوبه
میوه: سیب، هلو، زغال اخته و غیره در تهیه دمنوش بکار برده می‌شود.